Аляксандр, жыхар Гомельскай вобласці, гэтай восенню засмучаны: бульба ў яго не ўрадзіла. Калі мужчына ў TikTok паскардзіўся на кепскі ўраджай, у каментарах яму напісалі, што ва ўсім вінаватая лічынка майскага жука, маўляў, «яна паела бульбу». Гэтага шкодніка Аляксандр на сваім участку знайшоў. Аднак не яго аднаго. Знайшлася і лічынка барвовага колеру. «Што гэта за жывёліна?» — здзівіўся Аляксандр, дапусціўшы, што і яна «прыклала зуб» да яго бульбы. Спыталі ў навукоўца, хто пасяліўся на ўчастку беларуса і ці варта з гэтай нагоды перажываць.
Калі лічынку майскага жука Аляксандр адразу пазнаў, то з вусенем барвовага колеру ўзніклі праблемы.
— Што за яно? Што за жывёліна? Мы, калі шчыра, у ах**і. Нехта можа сказаць, што гэта за чарвяк і што з яго потым будзе? — не хаваў эмоцый у сваім роліку ў TikTok гаспадар участка.
Як шмат такіх лічынак у яго ў агародзе, мужчына не расказаў. Аднак ці то жартам, ці то ўсур'ёз дапусціў, што «гэты вялікі чарвяк» еў чырвоную бульбу.
— Таму ён такі вялікі і чырвоны, — рэзюмаваў Аляксандр.
Каб даведацца, што за «чарвяк» завёўся ў агародзе ў Аляксандра, «Люстэрка» звярнулася да навукоўца-хіміка, які спецыялізуецца на хімічнай і біялагічнай абароне, Сяргея Бесараба.
— Лічынку, пра якую ідзе гаворка, у нас называюць смярдзючы шашаль, хоць у англамоўных крыніцах часцей сустракаецца варыянт шашаль казіны. Чаму казіны? Таму што ў працэсе сваёй жыццядзейнасці гэты вусень вылучае пахкі сакрэт, кіславаты, мускусны пах якога нагадвае пах козаў, — тлумачыць навуковец. — Шкоднік шырока распаўсюджаны ў Еўропе — у яе сярэдняй і паўднёвай частцы. У Беларусі таксама. Больш за тое, у некаторых рэгіёнах ён унесены ў Чырвоную кнігу, але не ў нас у краіне, так што змагацца з ім можна і нават трэба.
Паводле спецыяліста, гэты шашаль — больш садовы «госць», чым агародны. Ён абсалютна бяспечны для чалавека, але пашкоджвае драўніну пладовых дрэваў.
— Можна лічыць, што гэтае насякомае эндэмічнае (уласцівае. — Заўв. рэд.) для нашага рэгіёна. Вусені з’яўляюцца ў ніжняй частцы ствала драўняных раслін з яек, якія ў расколіны кары адкладае матылёк, — працягвае суразмоўца. — У першую чаргу яны сілкуюцца так званай флаэмай, ці лубам (валакністая ўнутраная частка кары ліпы і некаторых іншых лісцяных дрэваў. — Заўв. рэд.). Аддаюць перавагу драўняным пародам. Напрыклад, яблыням, грушам, таполям.
Навуковец расказвае, што гэты шкоднік выбірае ежу, багатую цэлюлозай. У яго ёсць і ферменты, якія дапамагаюць яе ператраўліваць. Цікава, што працэс гэты не хуткі, драўніна не надта пажыўная, таму жыццёвы цыкл вусеня можа доўжыцца да трох гадоў.
— А наконт пашкоджання бульбы… Не ведаю. Можа, яны мутуюць і пераключаюцца на іншы рацыён, — мяркуе суразмоўца, адзначаючы, што не сустракаў інфармацыі, каб гэтыя гусеніцы елі клубняплод у натуральным асяроддзі пасялення. — Хоць тут варта адзначыць, што гэтага вусеня ў некаторых краінах вырошчваюць як дэкаратыўнага і для таго, каб ён хутчэй рос, яго кормяць прадуктамі, багатымі на вугляводы: бульбай, бураком, бананамі. Пазбягаюць гэтыя вусені толькі гародніны і садавіны з нізкім рН, кіслай.
Суразмоўца таксама адзначае, на відэа не паказана, што лічынку дасталі з бульбы. Яе дастаюць з глебы.
— Магчыма, яна выпала з хадоў у драўніне, дзе жыве большую частку жыцця, або хавалася ад спёкі і шукала больш вільготныя месцы, бо яна цалкам можа міграваць у межах аднаго дачнага ўчастка, — кажа навуковец.
Сяргей Бесараб кажа, што і смярдзючы шашаль, і лічынка майскага жука з’яўляюцца сезонна, перыядычна і не лічацца каранціннымі шкоднікамі, якія масава пашкоджваюць сельскагаспадарчыя расліны.
— Вядома, каб дакладна сказаць, якія шкоднікі наносяць большую шкоду бульбе, патрэбная сельскагаспадарчая статыстыка. Але, думаю, лічынкі жукоў-шчаўкуноў і каларадскі жук на полі прыносяць значна больш праблем. А гэтыя занадта рэдкія, ды і прывязаныя да сезонаў, — кажа суразмоўца і адзначае: — У садзе нашэсце казінага шашаля лёгка выявіць па круглых адтулінах, з якіх выцякае сок, ля асновы ствала і па рэзкім кіславатым паху. Пашкоджаныя дрэвы пакрываюць сродкамі з іёнамі медзі, а адтуліны хадоў, прагрызеных лічынкай, заляпляюць садовым варам ці воскам. Для хімічнай апрацоўкі супраць насякомага дастаткова эфектыўныя і класічныя пірэтроіды (сінтэтычныя інсектыцыды).
Чытайце таксама
