Паўтара года полк Кастуся Каліноўскага амаль штотыдзень выпускае відэа-прэс-рэліз. У ім — навіны падраздзялення за апошнія сем дзён. Пра галоўныя падзеі з жыцця беларускіх добраахвотнікаў расказвае спікерка палка, 25-гадовая Крысціна з пазыўным Чабор. Яна бухгалтарка па адукацыі, да вайны ніколі не працавала ў журналістыцы, але ў аб’ектыве камеры глядзіцца арганічна, быццам дома. Хіба што ў кадры ніколі не ўсміхаецца. Пра тое, чаму так, нечаканую вядомасць, мужа на фронце і астатнія гарачыя тэмы з жыцця палка яна расказала ў інтэрв'ю «Люстэрку».
«На гэтым маё звычайнае жыццё скончылася»
З Крысцінай мы звязваемся анлайн. Звычайна знаёмства пачынаецца з усмешкі, а ў нас — з пытання пра яе: «У прэс-рэлізах у вас заўсёды вельмі сур’ёзны выгляд, калі вы апошні раз усміхаліся?»
— Вось цяпер (усміхаецца).
— За паўтара года, што вы з’яўляецеся тварам палка, вас пачалі пазнаваць на вуліцы?
— На вуліцы — ніколі. Толькі аднойчы, калі паехала бліжэй да зоны баявых дзеянняў, зайшла першы раз за некалькі месяцаў выпіць кавы, і ў чарзе чалавек спытаў: «Вы ж з палка Каліноўскага? Вы ж Чабор?» Я была ў цывільным. Адказваю: «Не, я ўвогуле да вайскоўцаў не маю ніякага дачынення». З пазнавальнасцю трэба быць вельмі асцярожнай, асабліва калі ты бліжэйшая да месца, дзе шмат п***раў. Ніколі не ведаеш, з якім намерам чалавек пытае, хто ты. Здараецца, стаіш на вуліцы ці заходзіш у краму, і нехта на цябе глядзіць з выразам «дзесьці я цябе бачыў». Але акрамя гэтага выпадку, ніхто не падыходзіў. Ды і выглядаю я ў звычайным жыцці як дзіця, а не як на відэа (усміхаецца). Амаль заўжды хаджу ў цывільным, бо ну, а чаго ў Кіеве па форме хадзіць? Напэўна, ніхто нават не можа падумаць, што я вайскоўка.
— Пасля таго як сталі спікеркай, хлопцы завалілі сацсеткі паведамленнямі?
— Ніколі не давала пасылаў, каб гэта можна было рабіць. Усе ведаюць — я замужам. Калі хтосьці нешта такое і піша, гэта ігнор. Увогуле, калі мне прапанавалі быць спікеркай, я адразу перафарматавала сацсеткі ў больш афіцыйныя. Выдаліла шмат здымкаў з жыцця, якія не патрэбныя людзям, бо разумела — нейкая хваля будзе, але нічога такога не здарылася. Але я зрабіла пэўныя захады: закрыла каментары, напісаць мне можна толькі калі прыму заяўку ў сябры, і гэтак далей. Хаця былі выпадкі, што нават рускія пісалі: «Вось ты такая прыгожая, але мне давядзецца цябе забіць. Бойся». Потым з’явіўся Tik-Tok, там шлаку хапае, але я на яго не адказваю.
— Ці з’яўлялася калі-небудзь неабходнасць падумаць пра ахоўнікаў?
— Для мяне гэта нават смешна гучыць, навошта вайскоўцу ахоўнік? (усміхаецца)
— Якім было вашае жыццё да вайны? Ведаю, што вы працавалі бухгалтаркай і вучыліся ў Беларускім дзяржаўным эканамічным універсітэце.
— У Беларусі ў мяне было звычайнае жыццё, як ва ўсіх. Выдатна скончыла школу, потым — каледж з чырвоным дыпломам, паступіла завочна ў наргас. На чацвёртым курсе, гэта было ў 2020-м, мяне адлічылі. Але я ўжо з’ехала з Беларусі, у верасні па прапісцы прыйшоў ліст: «Такая і такая, да пабачэння». Афіцыйная прычына — бо не прыйшла на восеньскую сесію, але неафіцыйна мне раней званілі з дэканата, казалі: «Што ты робіш?» А я была яшчэ старастай групы.
— А што вы рабілі?
— Нічога, хадзіла на пратэсты, пісала ў сацсетках, што тое, што адбываецца ў краіне, ненармальна. Да сесіі трэба было прыязджаць ва ўніверсітэт, здаваць тэсты, каб цябе дапусцілі да экзаменаў. Там размаўляла з выкладчыкамі, аднакурснікамі, ужо было відаць, хто пра што. Тады мяне пачалі папярэджваць: «Ідзеш не той дарожкай, не пра тое думаеш. Будзе табе фігова». На што я адказала: «Калі ў маёй краіне нічога не зменіцца, мне вашыя рэжымаўскія дыпломы нічога не дадуць».
— Што было далей?
— Першым ва Украіну з’ехаў муж. Не буду пра гэта дэталёва расказваць, але падчас пратэстаў у нас у Маладзечне было дастаткова жорска. Я закрыла свае пытанні і дзесьці праз два тыдні выехала таксама. Гэта быў мой другі ў жыцці выезд за мяжу. Проста сесці адной у аўтобус, разумеючы, што едзеш у адзін канец і дадому не вернешся, у найбліжэйшыя гады дык дакладна, для мяне было вельмі цяжка. Я пакінула ўсё ў Беларусі. Ехала, а што далей — увогуле не разумела. На гэтым маё звычайнае жыццё скончылася.
Далей усё ўжо было не такім, як дома. Не стала кепска, проста інакш. Ва Украіне мы ўліліся ў дзвіж беларусаў. У той жа час з’явіліся праблемы з мовай: у пэўных структурах трэба было размаўляць па-ўкраінску. Я хацела працаваць па прафесіі, але гэта аказалася максімальна складана. Падатковы кодэкс у Беларусі ведала на памяць. А ва Украіне што я ведаю? Нічога. Тут іншыя праграмы, усё іншае, і ад гэтага было цяжка.
У 2021-м з’ехалі ў Польшчу. Мы разумелі, што пачнецца вайна. За пяць дзён да гэтага, помню, сядзіш у тэлеграм-каналах, чэкаеш, што адбываецца. А потым раніцай мяне разбудзіў муж са словамі: «Пачалося». У той жа дзень яны з іншымі беларусамі, якія таксама жылі ў Варшаве, сабраліся, каб вырашыць, што рабіць далей, палка ж тады не існавала. Пытанне, ехаць ці не ехаць ва Украіну, у мужа не ўзнікала. Наадварот, трэба было зразумець, як туды трапіць. А я са свайго боку… Я ж не буду проста сядзець. Я пачала збіраць торбы. Павыкідала шмат рэчаў, якія з сабой не пацягнеш, цёплае нешта склала — і ўсё, чакаю яго, я гатовая.
Прыязджае муж, кажа: «Праз тыдзень-два з’язджаю». Я яму: «Супер, я звальняюся і таксама». Ён: «Куды ты паедзеш? Нікуды ты не паедзеш». Я разумела яго пазіцыю, але пачаўся скандал (усміхаецца). Помню, сядзім са знаёмымі, плачу, яны мяне супакойваюць: «Не перажывай, ён вернецца», — а я слова не магу вымавіць, у мяне камяк у горле. Праходзіць пэўны час, тлумачу: «Бляха-муха, я плачу не таму, што ён едзе, а таму, што я не еду».
Разумела: праз тое, што я жанчына, ніхто не дасць мне паперы, якая дазволіць трапіць ва Украіну. Я не медык, выходзіць, няма мне чаго рабіць на вайне. Нашым дзяўчатам, якія знаходзіліся ў гэты час ва Украіне, было крыху прасцей, яны маглі трапіць у тады яшчэ батальён Кастуся Каліноўскага. Адзінае, што заставалася мне, — адправіць заяўку ў чат-бот [батальёна Каліноўскага] і чакаць.
Ніякай гаворкі пра тое, каб, жыць у Польшчы як звычайна, хадзіць на працу, ужо не было. Я звольнілася і далучылася да беларускага фонду, які дапамагаў бежанцам з Украіны. Тры ці чатыры месяцы там валанцёрыла, рабіла ўсё, што ў маіх сілах. Потым мне далі «плюс», і дзесьці ў траўні я з’ехала ва Украіну.
— Як адрэагаваў муж, калі даведаўся, што вам далі «дабро»?
— Сказаў: «Чакаю цябе тут».
— Чула, вы былыя аднакласнікі?
— Так, але не хачу пра гэта расказваць, бо муж у мяне не медыйны чалавек.
«Калі трэба стаць спікеркай і гэта, як мне сказалі, магу зрабіць толькі я, то няма пытанняў»
— Як вы сталі спікеркай палка?
— Дзесьці пасля трох тыдняў у палку да мяне падышлі: «Чабор, да цябе два пытанні. Ці валодаеш беларускай мовай? Ці хаваеш твар?» Сказалі, ёсць патрэба стварыць прэс-службу і патрэбная спікерка. Чаму я? Чаму жанчына? Адказваюць: «Лічым, ты ідэальная кандыдатка». А далей ты пагаджаешся альбо не. Расхвальваць і тлумачыць няма сэнсу. Потым у мяне быў тэставы запіс, паглядзелі, як трымаюся ў кадры, усім спадабалася. І ўсе за мяне прагаласавалі. Паралельна з падрыхтоўкай прэс-рэлізаў цяпер у мяне ёсць і іншы спектр задач, але не магу пра гэта расказваць.
— Складана было пагадзіцца стаць спікеркай? Вы ж ведалі, што адкрыць твар, калі ты добраахвотніца, даволі небяспечна.
— Складана, але што рабіць, калі чатыры месяцы чакаеш «плюса»! Да таго ж гэта быў самы пачатак існавання палка. Тады, як і цяпер, мы былі на энтузіязме, зараджаныя. Беларусы разам, да нас прыязджалі каласальныя патокі людзей, ты ўся на пад’ёме, разумееш: Беларусь жыве і будзе жыць. Калі ў 2020-м не выйшла, то зараз дакладна атрымаецца. Таму калі трэба стаць спікеркай і гэта, як мне сказалі, магу зрабіць толькі я, то няма пытанняў.
— Як прыдумваўся вобраз для кадра? Напрыклад, у прэс-рэлізах вы заўсёды вельмі сур’ёзная, з лаканічнай прычоскай.
— Адразу было запланавана, што гэта будзе максімальна сухая, афіцыйная інфармацыя. Мы паглядзелі на прэс-рэлізы іншых структур, дадалі свайго — і выйшла тое, што выйшла. А наконт хвосціка — я па жыцці так хаджу, не тое каб мне нехта спецыяльна прычоску рабіў (усміхаецца).
Доўгі час прэс-рэлізы запісвала, стоячы за скрынямі з-пад «калаша», такімі зялёнымі, вялікімі. Але праз тое, што мой рост — 160 сантыметраў, дзвюх скрыняў было мала, а тры — шмат (Чабор у кадры было амаль не відаць. — Заўв. рэд.). Што рабіць? Заўважыла нейкія скрыні з-пад камп’ютараў. Стала на іх побач з трыма скрынямі: «О, нармальна!» Стаю, «бах» — скрыні правальваюцца, і атрымліваецца ідэальная вышыня. Так і запісваліся доўгі час.
— Падзяліцеся сакрэтам: як атрымліваецца так добра выглядаць у кадры? Ці ёсць увогуле на вайне час сачыць за сабой?
— Калі казаць пра мяне, то я не лічу, што добра там выглядаю. Цяпер мой выгляд не ў найлепшым стане (усміхаецца). Пра тое, ці ёсць на вайне час сачыць за сабой, мне цяжка сказаць, бо большую частку службы я ў Кіеве. А тут на гэта часу хапае. Але я не хаджу ў салоны прыгажосці на працэдуры. Калі была ў баявым падрадзяленні, там узнікалі пэўныя цяжкасці, бо на баявых базах у цябе няма ўмоваў. Ёсць толькі вада з калодзежа, святло. Грэеш чайнік і робіш усе свае справы.
— Акрамя навін вы паведамляеце пра загінулых. У вас ёсць нейкія правілы, як настроіць сябе на такія відэа? Ці доўга іх запісваеце?
— Калі запісалі мой самы першы прэс-рэліз, за суткі да гэтага даведаліся, што Брэст (добраахвотнік Іван Марчук. — Заўв. рэд.) з хлопцамі не выходзяць на сувязь. Мы іх шукалі, шукалі. Потым стала вядома, што яны загінулі. І вось трэба тэрмінова рабіць другі прэс-рэліз, ужо незапланаваны, і казаць пра здарэнне. Было складана, гэта была мая першая страта ў палку. Тады быў момант маёй загартоўкі.
Тое відэа, як і ўсе астатнія, як заўжды, запісала з першага-другога дубля. Усё вельмі хутка, даўжэй святло настройваюць. Навучылася, што, калі станаўлюся на месца здымак, няма ніякіх эмоцый. Ты выключаешся, перад табой проста тэкст. Не трэба думаць пра тое, што чытаеш, бо інакш не стрымаешся. Вельмі цяжка казаць словы, якія нікому не трэба чуць.
— За паўтара года ў палку стаўленне да смерці мяняецца?
— Ты чарсцвееш. Гэта цяжка асэнсоўваць, але так ёсць. Пасля таго як становішся крыху бліжэй да зоны баявых дзянняў, бачыш, што там адбываецца, і неяк на сябе прымяраеш. Добра асэнсоўваю, што гэта вайна, і смерць можа прыйсці да любога з нас. Горка, цяжка, шкада кожнага, хто загінуў і загіне, але гэта цана свабоды. На маю думку, усе добраахвотнікі, якія селі ў аўто ці аўтобус і паехалі ва Украіну, унутры сябе памерлі.
Не ведаю, як бы я адчувала сябе, калі б загінуў вельмі блізкі мне чалавек, напрыклад, сябар. Можа, ачарсцвеласць некуды б і знікла. Было вельмі цяжка, калі ў траўні мы страцілі пяцёх хлопцаў у Бахмуце, бо сярод іх былі тыя, з кім я паўгода ела разам у сталоўцы, жыла ў адным будынку.
— У вас былі зрывы?
— Адзін раз. Сітуацыя на пахаванні разнесла мяне на шматкі. Там усё неяк звалілася да кучы. Суткі не магла сабрацца.
— Працуеце з псіхолагам?
— Я сама сабе псіхолаг, бо я вельмі закрыты чалавек. Таму і інтэрв'ю ў мяне мала. Я сама сябе лекую. Люблю, калі я адна, пасяджу, падумаю.
— Як у такой сітуацыі адпраўляць мужа на баявыя задачы?
— Няма выбару. Я ж не магу закрыць яго ў клетцы і сказаць: «Ты не паедзеш». Думаеш пра яго кожны дзень, ён тэлефануе, вы размаўляеце, намагаешся неяк яго падтрымаць. Веру, што з ім нічога не здарыцца. Настройваю сябе: ён моцны, разумее, што робіць, таму справіцца. Іначай з глузду з’еду. Цяжэй за ўсё, калі няма сувязі. Сядзіш і не разумееш: нешта здарылася ці проста сігналу няма. Чакаеш некалькі дзён, тыдзень і не разумеш, што там. Гэта цяпер на пазіцыях ёсць «старлінкі», а неяк не было паведамлення ад яго каля тыдня.
— Мне расказвалі, што муж з фронту прывёз вам сабаку.
— Сабака — гэта мой боль (усміхаецца). Муж хацеў сабаку, я была супраць. Ведала, што клапаціцца пра яе давядзецца мне. Аднойчы ён тэлефануе з баявых, кажа: «Глядзі, хто ў нас ёсць». І наводзіць камеру за задняе сядзенне машыны. А там ляжыць рыжы камяк. Пытаю: «Што гэта?» Ён: «Гэта наш сабака». Кажу: «Які сабака!» (усміхаецца) Я так раззлавалася, кінула слухаўку, не хацела з ім размаўляць. Прывозіць ён мне гэтае малое, ну куды ўжо дзенешся. Кажа: «Забяру я яго з сабой на баявыя». Але куды забіраць? Шчанюку два месяцы, яго трэба везці да доктара, рабіць прышчэпкі і ўсе планавыя працэдуры. Так ён са мной і застаўся. Увесь час мы разам, нянькаю яго, гладжу.
— Каго ён больш любіць, вас ці мужа?
— Напэўна, мужа, але больш слухаецца мяне, бо ён са мной пастаянна.
«А потым у адзін момант мне сказалі: „Ну усё, Чабор, скончылася твая вайна, прыязджай“»
— Мне расказвалі, што вы вучыліся кіраваць дронамі. Навошта?
— У першы ж дзень, калі сабрала торбы ва Украіну, я ехала на вайну, а не сядзець у Кіеве за камп’ютарам і дакументамі. І маю заяўку ў полк «плюсанулі» на баявога парамедыка, на хвіліначку (усміхаецца). Я не планавала займацца тылавымі працамі. Хацела трапіць на задачы, мне вельмі важна разумець на сто адсоткаў нашых хлопцаў, якія адтуль (з баявых. — Заўв. рэд.) прыязджаюць. Часта, размаўляючы з імі, адчуваеш, як ім патрэбная падтрымка, а цяжка падтрымаць, калі не разумееш, пра што размаўляеш. Так, ты наглядзелася відосаў, начыталася, але гэта не тое, што пабываць там, прагнаць усё праз сябе. Мне ўдалося ўгаварыць камандаванне адпусціць мяне на некаторы час у баявое падрадзяленне. Я там прабыла тры ці чатыры месяцы. Увесь гэты час вучылася на пілота дрона і паралельна працавала для прэс-службы — здымала прэс-рэлізы, фатаграфавала. А потым у адзін момант мне сказалі: «Ну ўсё, Чабор, скончылася твая вайна, прыязджай».
— І што Чабор?
— Гэта быў цяжкі момант. Рэч у тым, што твой настрой у Кіеве і бліжэй да лініі фронту — гэта два розныя настроі. Там пачынаеш думаць трошкі па-іншаму, успрымаць сітуацыю па-іншаму. Цяжка перастроіцца адтуль-сюды, адсюль-туды, таму я намагалася, як кажуць, «зліцца» максімальна. Казала: «Не хачу. Я толькі вырвалася з тылу. Я год там сядзела, і для мяне гэта было цяжка». Пытала: «За што? Што я вам зрабіла?» (усміхаецца). Адказалі: «Трэба». А я вельмі дысцыплінаваны чалавек, калі за штосьці бяруся, то гэта заўжды будзе выканана дакладна. Сказалі: «Пілотам можа быць любы ваяр, а з тваёй працай справіцца не кожны». Давялося вяртацца. Мы хоць і добраахвотнікі, але ёсць камандаванне, і ты не можаш рабіць тое, што проста захацелася. Але цяпер усё ж скончыла курс пілота БПЛА (на гэтым тыдні. — Заўв. рэд.). Спадзяюся, пачну працаваць з хлопцамі. Буду сумяшчаць гэта са справамі спікера палка і тылавымі задачамі, таму працы шмат.
— Падчас навучання на пілота вы былі на лініі фронту?
— Не, не хачу, каб гэта выглядала так, нібы я суперваярка. Я знаходзілася на базе баявога падраздзялення, была на адной-дзвюх задачах. Там сутыкнулася з тым, што хлопцы мной вельмі апекаваліся і шкадавалі. Казалі: «Куды ты пойдзеш, можа, лепш у бяспецы пасядзі». Калі ведалі, што будзе цяжка, нават не хацелі браць з сабой, каб я пабыла там як аператар прэс-службы. Баяліся, што нешта здарыцца. Тут жа яшчэ сітуацыя, як мяне форсяць п*******я каналы. У пачатку яны ж адкрывалі на мяне паляванне, чаты стваралі. Чаго там толькі не было. Калі мяне возьмуць у палон, гэта для мяне кропка. Немагчыма будзе адтуль ніяк уратавацца. Але я для сябе гэта прыняла, бо калі сюды ехала, разумела: у меня ёсць сёняшні дзень, і гэта ўсё, што ў мяне ёсць.
— У мяне цяпер такі дысананс. Гляджу на вас, прыгожую, маладую, а чую такія суровыя словы.
— Усе свае 25 гадоў я чую, што мая знешнасць не вяжацца з маім характарам (усміхаецца).
— Гэта, дарэчы, перашкаджае ў службе? Чытала матэрыял DW, дзе ўкраінскія вайскоўкі расказвалі, як цяжка быць жанчынай на вайне.
— Ніколі ніхто не абясцэньваў таго, што я тут. Яшчэ трэба разумець, мы добраахвотнікі, мы не мабілізаваныя грамадзяне, таму, наадварот, больш павагі, бо насмелілася прыехаць. Былі сітуацыі, калі нам з дзяўчатамі казалі: «Тым, што вы тут, вы ўжо зрабілі больш, чым многія мужчыны, якія цяпер у Беларусі». Ну і важны момант: я заўсёды стараюся быць на адным узроўні з хлопцамі. Прывозяць, напрыклад, БК (боекамплекты. — Заўв. рэд.), якія трэба разгрузіць, я не кажу: «Я дзяўчынка, я не буду гэта рабіць», — а іду разгружаць разам з хлопцамі. Ніколі не адмаўлялася рабіць нешта па службе. Таму і ніхто не дазваляе сабе мяне крыўдзіць.
— Што было самае цяжкае падчас навучання кіраванню БПЛА?
— Тое, што цябе не бяруць на задачы. Тады я больш займалася аналітыкай дадзеных. Але зараз ужо буду непасрэдна ў экіпажы БПЛА. Таму працуем.
— Але ж на дзве задачы схадзілі.
— Адна была максімальна простая. Хадзілі з пілотам на аэравыведку, але я там была як супрацоўніца прэс-службы. Хутка выйдзе відэа. Другая — такога ж плану. Мяне бралі на тое, што будзе плюс-мінус бяспечна.
— Але ж праца ў камандзе прэс-службы палка таксама не самая спакойная. Асабліва летась, калі падрадзяленне часта трапляла ў нейкія скандалы — то раскол, то прэтэнзіі добраахвотніка Яўгена «Аўгуста» Міхасюка. Цяпер Дзяніс Урбановіч не з найлепшага боку апісвае сітуацыю ў палку.
— Я б не назвала гэта скандалам з адной простай прычыны: тое, што ідзе з аднаго боку, — гэта хучэй «прад'ява» ці непаразуменне. Думаю, усе адэкватныя людзі гэта не ўспрымаюць з простай прычыны: полк — структура, а яны выказваюць свае прэтэнзіі да канкрэтных людзей, але называюць гэта палком. Ніхто нікому не перашкаджае прыехаць у Кіеў, каб задаць пытанні. Штаб, да якога гучаць прэтэнзіі, таксама прыязджае ў падраздзяленні. Але ніколі ніхто не ўстаў і не сказаў: «Вось гэта, гэта, гэта. Дайце нам адказ». Я, прынамсі, такога не чула.
Я не ідэалізую ні полк, ні штаб, ні баявую працу. Мы маладая структура, якая ўзнікла з нічога. Прайшло ўсяго паўтара года, як мы існуем, развіваемся, набіваем гузы, устаём і ідзём далей. У нас няма людзей, якія ўсё жыццё будавалі ваенізаваныя структуры. Усё ствараецца з нуля, на хаду прымаюцца рашэнні. Можа, не заўжды гэта суперрашэнні, але кожнае з іх нечым абумоўленае. Заўсёды крытыкуюць тых, хто штосьці робіць. Было шмат тых, хто нешта казаў, але дзе яны ўсе цяпер?
— Урбановіч у палку.
— Думаю, Дзяніс сам вырашыць свае пытанні са штабам. Проста трэба размаўляць.
«Калі адчую, што мне гэта трэба ўжо больш, чым астатнім, то, напэўна, апушчу рукі. Але сёння гэта не так»
— Давайце пагаворым пра падтрымку. Некалькі месяцаў таму ў інтэрв'ю аўтару канала «Жыццё-маліна» Мікіце Мелказёраву Аляксей з пазыўным Псіхолаг казаў, што працэнтаў 90 бытавых патрэб падраздзялення закрываюць данаты. А як цяпер?
— Мне цяжка сказаць, бо я не маю дачынення да службы забяспечання ваяроў. Наколькі бачу, падтрымка ёсць, але сёння яна значна меншая, чым была ў пачатку вайны. У паветры завісла «Мы стаміліся ад вайны». Вы стаміліся? Мы разумеем. А вы ўяўляеце, як стаміліся хлопцы, якія паўтара года сядзяць у акопах? Гэта я і пра ўкраінскіх, і пра беларускіх вайскоўцаў.
— Што цяпер трэба падраздзяленню?
— Вечная дзірка — гэта аўто, і іх бясконцы рамонт. Увогуле, на сёння ў нас ёсць намеснік камандзіра палка па тыле, які працуе з патрэбамі байцоў, збіраючы заяўкі з усіх падраздзяленняў. Таксама нядаўна было прынятае рашэнне адкрываць зборы на патрэбы асобных падраздзяленняў. Так было, калі мы збіралі на трал для медроты. Было б вельмі крута, каб гэтыя зборы хучэй закрываліся. Бо часта на тое, што неабходна ўжо цяпер, мы збіраем месяц і больш, таму цяжкавата.
— Вы казалі, што адна з прычын, з якой зборы запаволіліся, — тое, што людзі стаміліся ад вайны. Але, магчыма, смалы ў агонь падліваюць і інтэрв'ю добраахвотнікаў, якія, напрыклад, адкрыта гавораць, што падазраюць людзей са штаба ў махлярстве.
— Калі я на гэта гляджу, у меня адразу пытанне: «Дзе факты? Дайце доказы». Доказаў няма.
— Чаму полк не можа выкласці ў адкрыты доступ справаздачу па тых жа данатах? Усе б паглядзелі — і пытанне было б закрытае.
— Варта разумець, што мы не можам даць гэтыя дадзеныя ў адкрыты доступ. Калі пакажам, колькі нам грошай прыйшло, што мы набылі, гэта можа даць ворагу інфармацыю пра тое, колькі нас, якую тэхніку і забяспечанне мы маем, і гэтак далей. Усё гэта для ўнутранага карыстання. Для знешняга, наколькі ведаю, на канферэнцыі (гаворка пра канферэнцыю «Шлях да Волі», якую полк правядзе 29 лістапада. — Заўв. рэд.) у пэўным выглядзе будзе агучаная справаздача, бо гэта балючы момант. У мяне таксама ўзнікалі пытанні [на гэты конт], але я падышла, задала іх, атрымала адказ. На гэтым усё скончылася.
— Цяпер многа кажуць пра стомленасць ад вайны, вы таксама пра гэта ўспомнілі. А дзе бяруць сілы добраахвотнікі, якія псіхалагічна наўрад ці могуць узяць і проста сысці?
— Калі гаварыць пра мяне, то я разумею, што ў мяне няма іншага шляху. Не ведаю, як бы я зараз звольнілася з войска і вярнулася ў Польшчу. А навошта тады гэта ўсё было? Трымацца дапамагае, калі бачу пэўныя поспехі палка, напрыклад, да нас прыяджае шмат новых людзей, калі сумежнікі добра адгукаюцца пра нашых хлопцаў. Гэта натхняе.
У той жа час, калі з’яўляюцца плёткі пра полк, гэта непрыемна. Яно б’е па табе проста таму, што нехта намагаецца абас**ць тое, што на сёння — тваё жыццё. Але ж заўжды будуць тыя, хто нечым незадаволены. Гэта норма. Калі я аказалася сярод адных беларусаў, злавіла расчараванне ад таго, наколькі беларусы амбіцыйныя, і амбіцыйныя не ў добрым сэнсе. Кожны прагне нейкай улады, некім быць, некім камандаваць. Таму і вылазіць шмат непрыемных момантаў.
Але колькі такіх сітуацый? Дзесяць? Вакол жа сотні людзей, якія кожны дзень, рызыкуючы жыццём, робяць усё, каб полк ішоў наперад. А калі ты не адна, гэта натхняе. Калі ж адчую, што мне гэта трэба ўжо больш, чым астатнім, то, напэўна, апушчу рукі. Але сёння гэта не так.
— Ужо даўно стала зразумела, што вайна расцягнецца. На фоне гэтага і размоваў, што людзей у палку няшмат, не знікла ў каліноўцаў жаданне ісці вызваляць Беларусь?
— Па-першае, ніхто, акрамя нас саміх, не ведае, колькі нас. Я не скажу, што нас мала. Па-другое, варта разумець, што, калі прыйдзе час Беларусі, мы пачнём памнажацца на 10, 20… Людзі будуць далучацца, гэта сто працэнтаў, але падрабязней не магу пра гэта казаць.
— Ну і апошняе пытанне. Пачыналі мы з усмешкі, а скончым шчасцем. Што робіць шчаслівай Чабор?
— Можа, прагучыць дастаткова прымітыўна, але калі побач мой блізкі чалавек. На жаль, хоць мы і знаходзімся ў адной краіне, разам бываем не так часта.
