Ідрак Мірзалізадэ — беларускі комік талышскага паходжання. У 2010-х гадах выступаў на ТНТ, пазней увайшоў у аб’яднанне «Стэндап-клуб № 1». У жніўні 2021 года Ідрака асудзілі на 10 сутак за жарт пра рускіх, а пасля забаранілі ўезд у Расію. У выніку комік асеў у Варшаве. 18 верасня на плаформе votvot.tv выйшла новае шоу «Гутаркі», дзе Ідрак з Міхасём Ільіным на беларускай мове абмяркоўваюць з гледачамі ў зале тэмы, якія іх хвалююць. Мы пагаварылі з артыстам пра анлайн-карпаратывы, добры заробак, псіхатэрапію і Ваню Усовіча.
«На канцэрце зарабіў недзе 40 тысяч даляраў»
— У цябе на канале ёсць відэа з беларускамоўным стэндапам, там 122 тысячы праглядаў. Даволі добры вынік, хоць, калі меркаваць з каментароў, глядзела вельмі шмат украінцаў. Чаму больш не выкладваў выступы на беларускай мове?
— Я тады мала выступаў, і з’явілася ідэя: чаму б не зрабіць канцэрт на беларускай мове ў Тбілісі. Незвычайна і цікава. Потым я працаваў над канцэртам на рускай і паставіў сабе задачу зрабіць нешта на беларускай ужо сёлета. У выніку прыйшоў да размоўнага фармату.
— Ты быў задаволены колькасцю праглядаў?
— Нармальна. Нічога такога. Вядома, калі б там быў адзін мільён — гэта паказчык. Але я ў цэлым не абапіраюся на прагляды, я гэта зрабіў, бо мне захацелася.
— У цябе выйшла новае шоу «Гутаркі» на платформе votvot.tv, дзе вы з комікам Міхасём Ільіным і гледачамі ў зале абмяркоўваеце важныя для вас тэмы. Чаму вырашылі рабіць цалкам на беларускай мове?
— На рускай размоўны фармат мне не цікавы, нудны. Няма адчування значнасці і сэнсу. І такіх шоу ўжо шмат. Я думаў, што можна зрабіць на беларускай мове. Стэндап ужо ёсць. Паводле маіх адчуванняў, не хапала размоўнага фармату. Ідэя была ў тым, што любы, хто прыйшоў на запіс, можа папрактыкаваць сваю беларускую на тэмах, якія мы абмяркоўваем у шоу.
— Беларуская — чыя ініцыятыва?
— Гэта выпадкова выйшла. Мы пачалі рабіць перадачу з Мішам Ільіным. Запісалі выступы для сябе, каб паглядзець, што атрымліваецца, а што не. Потым хлопцы і дзяўчаты з votvot.tv спыталі, ці рыхтую я нейкі стэндап. Я адказаў, што цяпер не, раблю праект на беларускай мове. Яны сказалі, што ім гэта цікава, я паказаў чарнавік, ім спадабалася.
— «Гутаркі» здымае votvot.tv ці вы прадаяце ім гатовы прадукт?
— Мы ўсё арганізоўваем і робім самі, ёсць здымачная каманда.
— Колькі каштуе зняць выпуск?
— Заўсёды розны расходнік. Я не буду называць канкрэтных лічбаў.
— Гэта менш за 10 тысяч даляраў за выпуск?
— Трохі менш, так.
— Як ты цяпер зарабляеш?
— Выступамі. Летась я прадаваў свой канцэрт на specialscomedy.com. Я на ім зарабіў і гэты год магу жыць у больш разняволенай атмасферы.
— Колькі ты зарабіў на канцэрце?
— Недзе 40 тысяч даляраў.
— Гэта з выдаткамі на вытворчасць?
— Так.
— На карпаратывы цябе клікалі пасля эміграцыі?
— Два разы было і два разы анлайн.
— Гэта як?
— Гэта, відаць, перажытак каранавіруснай эпохі, калі ўсе так выступалі. Людзі сабраліся анлайн, і я ім жарты расказваў.
— Ты гэта рабіў гэтак жа, як мы цяпер праз Skype гаворым?
— Так. Гэта недарэчны фармат. Усім няёмка ў гэтым удзельнічаць. Нехта прыдумаў гэта, дык што мне? Я выступіў і атрымаў грошы.
— Ты цяпер зарабляеш больш, чым калі жыў у Расіі?
— Так. Тады я жыў у асяроддзі, дзе мог рэгулярна зарабіць, я пра грошы не думаў, а цяпер у эміграцыі мушу клапаціцца пра сваё фінансавае становішча. Я зарабляю грошы, калі еду ў тур, а калі жыву ў Варшаве, то проста займаюся сваімі справамі і паралельна раблю выступы, каб аплаціць, напрыклад, арэнду жылля.
— На што ты траціш грошы?
— Кватэра і ежа. Стараюся яшчэ інвеставаць. Цяпер адкрылі стэндап-клуб у Варшаве. Знайшлі класную пляцоўку і адрамантавалі яе. З часам там з’явіцца невялікі бар, але асноўная задача — праводзіць мерапрыемствы.
— Ты адкрываеш клуб?
— Я, [комікі] Ян Ліпай і Лёша Сувораў.
— Гэта пра зарабіць або пра ідэю?
— І ў мяне, і ў хлопцаў было жаданне як мага часцей выступаць, але было мала пляцовак. Мы падумалі: «Давайце самі арганізуем». Нам дапамог вельмі моцна Слава Камісаранка. Слава ў цэлым заўсёды дапамагае і падтрымлівае беларускі стэндап-варушняк. Спадзяёмся, ён будзе ў нас часам выступаць.
«Калі раней актыўныя змагары за правы рабіліся ахвярамі рэжымаў, то цяпер гэта можа быць любы чалавек»
— У 2021 годзе ў YouTube-шоу «Разгоны» ты падняў тэму ксенафобіі ў Расіі і расказаў пра дыскрымінацыю падчас арэнды жылля. І там быў жарт пра брудны матрац: «Папярэднія арандатары былі рускімі. І, мабыць, рускія абмазваюцца г***ом і кладуцца спаць». Пасля гэтага на цябе напалі на вуліцы і збілі. Ты жыў у Расіі, Беларусі, Грузіі і Польшчы. Дзе і чаму ты адчуваў сябе ў большай бяспецы?
— У Грузіі. Атрымалася нейкая любоў з першага погляду. Мне там было камфортна. Я ж адтуль не збіраўся з’язджаць, проста мяне не пусцілі назад у краіну, калі я выехаў. Мне там было вельмі добра па атмасферы, людзях, прыродзе і горадзе. Усе спакойныя і не грубыя. У мяне з Тбілісі адбыўся кантакт. Ён мне падыходзіў па атмасферы.
— За жарт пра рускіх табе далі 10 сутак арышту. У якіх умовах ты сядзеў?
— Са мной нармальна абышліся, было цудоўна. Класна прабавіў час (смяецца). Мабільны давалі раз на дзень на 10 хвілін. Мы ішлі ўсе разам у маленькі пакой і тэлефанавалі каму трэба. Можна было зайсці ў інтэрнэт.
— Чытаючы навіны пра тое, як беларусы сядзяць на «сутках» за «палітыку», ты ўспамінаеш свой досвед?
— Гэта розны досвед і сітуацыі.
— У Беларусі перапоўненыя камеры, уначы ўключанае святло, будзяць некалькі разоў, няма мабільных.
— У мяне было лепей — у камеры з сямю койкамі было сем чалавек.
— Што ты адчуваеш, калі з’яўляюцца навіны пра чарговую смерць сярод палітвязняў?
— Я нават не ведаю, як адказаць… Мне балюча гэта чуць і чытаць. Любы з нас можа трапіць у такую сітуацыю. Калі раней актыўныя змагары за правы рабіліся ахвярамі рэжымаў, то цяпер гэта можа быць любы чалавек, і гэта ўсё здарылася, бо амаль усе мы ігнаравалі праваабаронцаў і незалежных журналістаў, якіх прымалі за алармістаў (людзі, якія схільныя да панікі і распаўсюду трывожных, часта неабгрунтаваных чутак. — Заўв. рэд.).
— У цябе ў Instagram не вельмі шмат пастоў, ты іх выдаляў ці хаваў пасля 2020 года?
— Не, калі ты пра палітычныя публікацыі кажаш. Я зрабіў старонку больш прыемнай [вонкава] для мяне цяпер, проста заархіваваў некаторыя жарты — і ўсё.
— Ты стаў больш эмацыйна стрыманы ў сваіх пастах і выказваннях? На канцэртах відавочна, што не.
— Ты быў на канцэрце? І як?
— Так. Мне вельмі спадабалася: смешна і камерна. А яшчэ ты адразу папрасіў прабачэння за тое, калі кагосьці твой гумар абразіць.
— Прыемна. Я люблю канцэрты, бо калі я выступаю, я рэагую на тое, што адбываецца. На жывых выступах, нават калі хтосьці абурыўся і абразіўся, я заўсёды гатовы гэта абмеркаваць. Мне хочацца дыялогу. Я люблю рэзкія штукі, але гатовы нешта абмяркоўваць, каб разам [з гледачом] мы зразумелі, дзе праўда, калі яна ёсць. Але ў інтэрнэце, у фармаце інтэрв'ю, падкастаў гэта заўсёды няўдзячная справа. У мяне знікла цікавасць да рэзкіх адказаў, бо гэта як у лайне капацца: ты не можаш з людзьмі пагаварыць нармальна, бо потым даводзіцца яшчэ нешта тлумачыць [дадаткова] у інтэрнэце.
Усё самае важнае я абгаворваю падчас выступу і тамсама, калі ў кагосьці будуць пытанні, гэта абмяркоўваю. І мне гэта дапамагае, бо часам, пасля размовы з гледачом, я карэктую матэрыял. Яны наводзяць на новыя думкі, адкрываюць мне вочы на тое, як гучаць мае словы.
— Ты на сцэне адчуваеш сябе больш абароненым?
— Так. Я адчуваю сябе свабодным. Я магу казаць усё што хачу: ад брыдкіх да палітычных рэчаў. І сам факт гэтага мяне вельмі радуе.
— Як ты змяніўся за чатыры гады?
— Я прыходжу да сябе, стараюся сабой займацца. Вось сёння ў мяне чыстка твару (смяецца).
— На псіхатэрапію ходзіш?
— Два гады. Нармальна. У мяне быў запыт: я хацеў навучыцца рабіць тое, чаго не ўмеў. Не буду агучваць што.
— У дачыненні да іншых людзей?
— У дачыненні да сябе: лепш разумець, чаго я хачу. Мне здаецца, што раней я быў больш безадказны і легкадумны.
— Сённяшні ты сабе больш падабаешся?
— Так. Я адчуваю сябе добра. Ініцыятыву ў жыцці праяўляю. Стаўлю задачы, выконваю іх. Усё атрымліваецца.
— Ты не саромеўся ісці першы раз? У цябе не было ў галаве стэрэатыпу, што ты мужык і навошта табе гэта ўсё?
— Не. Я проста скептычна ставіўся да таго, што мне нехта дапаможа. А потым зразумеў, што рэч не ў тым, каб мне дапамог іншы чалавек. Я перанастроіўся.
— Рэч у тым, каб ты сам сабе дапамог?
— Каб у мяне была цікавасць да сябе.
— Што стала прычынай таго, што ты звярнуўся да псіхатэрапеўта?
— Гэта было два гады таму. Узрушэнні ў жыцці: доўга былі сур’ёзныя адносіны, да гэтага я быў у нейкіх незразумелых адносінах, потым гэтыя… Такія, што я ажаніўся. Пасля разышліся. Хацелася гэта ўсё асэнсаваць і зразумець, які ў мяне падыход да жыцця і да людзей, прасачыць цыклы, праз якія я праходжу.
— Ты разабраўся?
— З чымсьці так, паступова рухаюся.
«Абурацца праз жарты — гэта нармальна, проста не трэба патрабаваць экзекуцыі»
— Пасля пачатку вайны ты даў інтэрв'ю Мікіту Мелказёраву, дзе сказаў: «Ваня Усовіч круты». Прайшло больш за два гады. Ваня Усовіч усё яшчэ круты?
— Так. Ён таленавіты комік.
— А як чалавек?
— Я магу табе сказаць як пра коміка. Я ж не маральны компас для людзей. Я думаю, ён з усіх бакоў круты.
— Як ты ставішся да жарту Івана Усовіча пра дзяўчыну і купэ ў цягніку: «Я ездил пять лет назад выступать в Беларусь на корпоратив. Вместе со мной выступала какая-то певица. После к нам подходит организатор и говорит, что купил билеты на ночной поезд. Выкупил для нас двоих целое купе. Я такой: „Ну все, будем е***ься“. Парни сейчас наверняка понимают, о чем я говорю. Девушкам сейчас я быстро объясню, почему вы обязаны е***ься в такой ситуации: это просто некрасиво, что ли, я не знаю… Так не делается в адекватном обществе. Смотрите: вы едете в выкупленном купе. Четыре места выкупили для тебя и для парня, который тебя будет е**ть. Казалось, все должно быть уже понятно. Что у нас было дополнительно? У нас было это еще ночью, был выходной, мы были пьяные и при всем при этом сексом мы так и не занялись. Я считаю, что даже если бы я ее тогда изнасиловал, судья в суде сказала бы: „Так купе же было выкуплено. На семь лет ее в дурку бить электрошоком, а парнишке [дать] денежную компенсацию“»?
— Трэба разумець кантэкст. Я яшчэ не паглядзеў канцэрт.
— Такі гумар дапушчальны?
— Кажу не ў кантэксце гэтага жарту, я яго не ведаю. Лічу, што ўсе маюць права выбіраць, што глядзець і слухаць. Абмяжоўваць аўтара ў любым выпадку не варта. Я ж не хаджу на канцэрты нейкай зоркі, калі мне яе музыка не падабаецца. Часам бывае, што скажаш нешта не падумаўшы і атрымліваеш грамадскае ганьбаванне.
У мяне ёсць жарты, за якія мне сорамна і некамфортна, што я іх калісьці гаварыў. Я не лічу, што на нейкі гумар трэба празмерна рэагаваць. Абурацца праз жарты — гэта нармальна, проста не трэба патрабаваць экзекуцыі. Абурэнне — гэта заклік да дыялогу. З нагоды ўсяго мусіць быць дыялог. А вырашаць, што трэба, а што не — мне такое не падабаецца, зашмат размоваў у фармаце памілавання ці пакарання. І людзям падабаецца падкідваць у гэта дровы: «Вось я яшчэ гэта глядзеў, і ён там такое сказаў». Нібыта адбываецца цкаванне за словы. Але я разумею, што цяпер такі час, калі ў сацсетках усё моцна бурліць.
— Дай параду. На якога не самага вядомага беларускага коміка нашай аўдыторыі варта падпісацца проста цяпер?
— Паша Крывец. Наогул падпішыцеся на Stand up lokal і прыходзьце на нашыя мерапрыемствы [у Варшаве]. У нас нават выступае паляк Роберт на рускай мове. Яшчэ магу параіць: Андрэй Раін, Міша Ільін, Максім Канавал, Ян Ліпай, Лёша Сувораў… Мне здаецца, што беларуская стэндап-тусоўка яшчэ наперадзе. Зразумела, што комікі існуюць, але яшчэ няма свайго яркага твару і суперзорак. Нашыя комікі ў большасці калі вядомыя, то дабіліся гэтага ў Маскве, а вось каб гэта было проста з Беларусі, пакуль такога няма. Спадзяюся, хутка з’явіцца больш яркіх людзей.
— Няма асцярогі, што яны пачнуць працаваць на вялікі рускамоўны рынак?
— Як каму зручна. Кожны расстаўляе свае прыярытэты. Неяк дзіўна за гэта перажываць. Я займаюся сваёй справай. Не дазваляю сабе перажываць з нагоды нечага выбару. Асабліва творчага.
— У канцы размовы мы ў многіх нашых суразмоўцаў пытаем, калі і як скончыцца вайна.
— Ніколі… Я не ведаю… Неяк перастаў пра гэта думаць. Спадзяюся, што як мага хутчэй. Хацелася б, каб усё проста скончылася. Не толькі вайна, у цэлым увесь гэты кругазварот нейкіх гаўняных сусветных падзей. Хочацца, каб ён трошкі прыпыніўся ці запаволіўся. Маё «ніколі» адносілася не толькі да вайны, пачынаючы з 2020 года — пі***ец, пі***ец, пі***ец, пі***ец… на рэгулярнай аснове.
— Вярніце мой 2019-ы.
— Рэальна. Са сваіх адчуванняў і з размоваў з іншымі я зразумеў, што людзі праходзяць аднолькавыя этапы: то дэпрэсія, то эйфарыя. Паўсюдны псіхоз.
Чытайце таксама
